حفاظت رویشگاه گیاه دارویی Ferula ovina L با استفاده از روش مدل‌سازی رویشگاه پتانسیل (مدل پیشنهادی: تحلیل عاملی آشیان‌اکولوژیک)

چکیده محدود شدن رویشگاه‌ها و نزول جمعیت گونه‌ها به دلیل افزایش تخریب انسان در طبیعت، توجه بسیاری از محققان را به مدل‌سازی پراکنش گونه‌های گیاهی برانگیخته است. با توسعه تکنولوژی 3S (به‌عنوان مثال، GIS، RS و GPS) در سال‌های اخیر، مدل‌سازی رویشگاه‌های گیاهان دارویی در مقیاس بزرگ، تبدیل به یک کانون تحقیقات جدید شده ‌است. در این پژوهش، با استفاده از مدل تحلیل عامل اکولوژیک (ENFA) رویشگاه گونه‌ی Ferula ovina Boiss. به عنوان گونه‌ای دارای ارزش دارویی صنعتی فراوان مدل‌سازی گردید؛ به این ترتیب که داده‌های حضور این گونه‌ از 54 سایت در منطقه مطالعاتی (مراتع فریدون‌شهر استان اصفهان) به‌روش تصادفی- طبقه‌بندی جمع‌آوری و نقشه‌های متغیرهای محیطی مانند نقشه‌های توپوگرافی، اقلیمی و خاک به کمک روش‌های زمین آمار با قدرت تفکیک مکانی 90×90 متر تولید گردید و در نهایت نقشه‌ی رویشگاه بالقوه‌ گونه‌ی F. Ovina ایجاد شد. بر طبق آنالیز ENFA، مهمترین عامل در تعیین رویشگاه پتانسیل کما فاکتور درصد ‌رس ‌خاک تعیین شد. پس از آن، رطوبت اشباع خاک و هدایت ‌الکتریکی نسبت به سایر عوامل اهمیت بیشتری دارد و جهت شیب، بر پراکنش گونه تأثیر زیادی نداشت. مقادیر عوامل حاشیه گرایی و تخصص گرایی به‌ترتیب برابر 747/0و 1/712 نشان‌دهنده‌ این است که گونه در رویشگاه‌های حاشیه‌ای دیده می‌شود. ارزیابی مدل با استفاده از دو روش ضرایب آماری کاپا (0/72) و اعتبارسنجی متقابل (89%) انجام شد که نشان‌دهنده دقت بالای مدل ENFA می‌باشد. نتایج این پژوهش برای مقاصد مدیریتی در توسعه پایدار اکوسیستم‌های مرتعی، حفاظت و احیای این اکوسیستم‌ها کاربرد دارد.